Σάββατο 9 Απριλίου 2011

ΑΞΙΟΛΟΓΗΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ


Πώς αξιολογούμε ένα παραγωγικό επιχείρημα


Τα κριτήρια για την αξιολόγηση ενός παραγωγικού επιχειρήματος είναι:

1. Η ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ
2. Η ΑΛΗΘΕIΑ, και
3. Η ΟΡΘΟΤΗΤΑ

Εδώ όμως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή
1. Με την εγκυρότητα, ελέγχουμε τον τρόπο με τον, οποίο οργανώνεται το επιχείρημα. Ελέγχουμε δηλαδή τη σχέση ανάμεσα στις προκείμενες και στο συμπέρασμα - τον τρόπο με τον οποίο προκύπτει το συμπέρασμα

Αυτό σημαίνει ότι: Ακόμη και αν οι προκείμενες και το συμπέρασμα είναι αληθείς προτάσεις, το επιχείρημα μπορεί να μην είναι έγκυρο.

Παράδειγμα:
Τα αιλουροειδή είναι θηλαστικά.
Οι τίγρεις είναι θηλαστικά.
Άρα. οι τίγρεις είναι αιλουροειδή. 

ΚΑΝΟΝΑΣ: Ένα παραγωγικό επιχείρημα ή είναι έγκυρο ή δεν είναι έγκυρο.
Ένα παραγωγικό επιχείρημα δεν μπορεί να είναι «λίγο», «αρκετά», ή «πολύ» έγκυρο!

2. Η αλήθεια είναι κριτήριο αξιολόγησης καθεμιάς από τις προτάσεις (προκείμενες και συμπέρασμα) που συνθέτουν το επιχειρημα.

Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει «αληθές» ή «μη αληθές» επιχείρημα. Υπάρχουν μόνο αληθείς ή μη αληθείς (ψευδείς) προτάσεις. 

Αληθής χαρακτηρίζεται μια πρόταση (είτε είναι προκείμενη είτε συμπέρασμα) που εκφράζει ένα γεγονός, μια αρχή ή μια ιδέα που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή που είναι γενικά αποδεκτή

Ο Πικάσο ζωγράφισε την Γκουέρνικα. [αληθής πρόταση]

Η Πάρνηθα είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδος. [ψευδής πρόταση]

Μερικά αντικείμενα ταξιδεύουν πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός. [ψευδής πρόταση]

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (ο ΕΙ Greco) γεννήθηκε στην Κρήτη. [αληθής πρόταση]

3. Η ορθότητα ενός επιχειρήματος εξαρτάται από την εγκυρότητα του επιχειρήματος και την αλήθεια των προτάσεών του.

Ορθό είναι ένα επιχείρημα εάν και μόνο εάν είναι έγκυρο και όλες του οι προτάσεις είναι αληθείς

Πώς αξιολογούμε ένα επαγωγικό επιχείρημα

Ένα επαγωγικό επιχείρημα είναι ορθό, όταν είναι ΕΠΑΓΩΓΙΚΑ ΙΣΧΥΡΟ, και όλες οι προκείμενές του είναι ΑΛΗΘΕΙΣ

Επαγωγικά ισχυρό λέμε ένα (επαγωγικό) επιχείρημα, όταν η αλήθεια των προκείμενων προτάσεων καθιστά την αλήθεια του συμπεράσματος περισσότερο πιθανή. 

Επομένως, όσο πιο πιθανό είναι ένα συμπέρασμα (με βάση την αλήθεια των προκειμένων), τόσο πιο ισχυρό είναι το επιχείρημα.


ΚΑΝΟΝΑΣ: Η επαγωγική ισχύς ενός (επαγωγικού) επιχειρήματος είναι σχετικό και όχι απόλυτο μέγεθος. Αυτό σημαίνει ότι μερικά (επαγωγικά) επιχειρήματα είναι ισχυρότερα από άλλα.


Παράδειγμα:
Από ένα κουτί που περιέχει 100 σοκολατάκια, έχετε φάει 50, που είχαν γεύση φουντουκιού. Πόσο βέβαιοι είστε όμως ότι το σοκολατάκι που παίρνετε τώρα έχει την ίδια γεύση; Αφού δεν είστε απολύτως βέβαιοι, το επαγωγικό σας επιχείρημα θα είχε την ακόλουθη μoρφή:
Τα μισά από τα σοκολατάκια του κουτιού (το 50%) είχαν γεύση φουντουκιού.
Επομένως, είναι πιθανό και τα υπόλοιπα σοκολατάκια να έχουν γεύση φουντουκιού.

Αν έχετε φάει 70 σοκολατάκια που είχαν γεύση φουντουκιού, το επαγωγικό σας επιχείρημα θα ήταν ισχυρότερο:
70 από τα 100 σοκολατάκια του κουτιού (το 70%) είχαν γεύση φουντουκιού. Επομένως, είναι πολύ πιθανό και τα υπόλοιπα σοκολατάκια να έχουν γεύση φουντουκιού.

Αν έχετε φάει 90 σοκολατάκια που είχαν γεύση φουντουκιού, το επαγωγικό σας επιχείρημα θα ήταν ακόμη πιο ισχυρό:

90 από τα 100 σοκολατάκια του κουτιού (το 90%) είχαν γεύση φουντουκιού.
Επομένως, είναι σχεδόν βέβαιο ότι και τα υπόλοιπα σοκολατάκια έχουν γεύση φουντουκιού.

Ερώτηση: Στο επιχείρημα που ακολουθεί παρουσιάζεται ένας συλλογισμός. Να διακρίνετε το είδος του και να τον αξιολογήσετε ως προς την αποδεικτική ισχύ του.
[Προκείμενη Ι] Οι άνθρωποι που έχουν πτυχίο ανώτατης πανεπιστημιακής σχολής είναι υπεύθυνοι επαγγελματίες.
[Προκείμενη 2] Ο υπάλληλος της δημαρχίας που με εξυπηρέτησε ήταν υπεύθυνος επαγγελματίας.
[Συμπέρασμα] Συμπεραίνω λοιπόν ότι ο υπάλληλος αυτός έχει πτυχίο ανώτατης πανεπιστημιακής σχολής.

Υποδειγματική απάντηση:
Στο συλλογισμό (στο επιχείρημα) αυτό, η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική. Ο συγγραφέας στη Μείζονα Προκείμενη (προκείμενη Ι) διατυπώνει μια γενικά αποδεκτή αρχή. Βασιζόμενος σ' αυτήν, καταλήγει σε μια μερικότερη πρόταση-συμπέρασμα: ότι ο υπάλληλος που τον εξυπηρέτησε πρέπει να έχει πτυχίο ανώτατης πανεπιστημιακής σχολής.
Στο συλλογισμό αυτό, η Μείζων Προκείμενη δεν είναι αληθής. Δεν ανταποκρίνεται δηλαδή στην πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ένας εργαζόμενος να είναι υπεύθυνος επαγγελματίας χωρίς κατ' ανάγκην να έχει πτυχίο ανώτατης σχολής. Αφού λοιπόν τουλάχιστον μία προκείμενη δεν είναι αληθής, συμπεραίνουμε ότι ο συλλογισμός δεν είναι oρθός.

Ερώτηση: Το απόσπασμα που ακολουθεί βρίσκεται στη σελ. 85 του σχολικού σας βιβλίου. Να διακρίνετε το είδος του συλλογισμού και να τον αξιολογήσετε.
Το επιχείρημα ότι δεν επιτρέπεται η αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής από την κρατική εξουσία είναι μεταφυσικό και όχι θετικό. Το «επιτρέπεται» ή είναι νομικής ή είναι ηθικής-μεταφυσικής προελεύσεως. Το πρώτο δεν μπορεί να συμβαίνει, γιατί η νομική απαγόρευση πηγάζει από την ίδια την κρατική εξουσία. Κάτι λοιπόν που αυτή επιτρέπει στον εαυτό της δεν μπορούμε να πούμε πως απαγορεύεται νομικά. Το δεύτερο, και αν υποτεθεί αληθινό στο περιεχόμενό του, δεν μπορεί να ενδιαφέρει το δίκαιο.

(Πρώτο επιχείρημα)

Η υπεροχή του εννόμου αγαθού της ανθρώπινης ζωής είναι εξάλλου σχετική και όχι απόλυτη. Αφού έγινε λόγος για έννομο αγαθό, προϋποτίθεται αναγνώρισή του από μία έννομη τάξη. Έννομη όμως τάξη έξω από την κρατική εξουσία δε νοείται. Αφού λοιπόν η αναγωγή του αγαθού «ανθρώπινη ζωή» σε έννομο οφείλεται στην κρατική εξουσία, είναι νομικά παράλογο να προτάσσεται το πρώτο απέναντι στη δεύτερη. Βέβαια, χωρίς ανθρώπινη ζωή η κρατική εξουσία είναι ένα τίποτα. Εξίσου όμως και η νομική προστασία της ανθρώπινης ζωής είναι ανύπαρκτη χωρίς κρατική εξουσία. Από μεταφυσική άποψη, βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία για την υπεροχή της ανθρώπινης ζωής. Από θετική-κοινωνική όμως άποψη, και μάλιστα από νομική άποψη, το θέμα δεν είναι τι έχει μεγαλύτερη (οντολογική) αξία, αλλά τι προηγείται στην προστασία. Και στην προστασία προηγείται όχι αυτό που έχει μεγαλύτερη αξία, αλλά αυτό που παρέχει την προστασία. Η αυτοπροστασία θετικά (στην κοινωνική πραγματικότητα) προηγείται της ετεροπροστασίας. Όταν λοιπόν η κρατική εξουσία παρέχει στην ανθρώπινη ζωή τη νομική προστασία, ρεαλιστικά επιφυλάσσει στον εαυτό της την προηγούμενη αυτοπροστασία της.
(Δεύτερο επιχείρημα)

Υποδειγματική απάντηση:
Και στα δύο μέρη του επιχειρήματος, ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγικό συλλογισμό. (Παραγωγικό διαζευκτικό συλλογισμό, στο πρώτο' και παραγωγικό κατηγορικό, στο δεύτερο). Στο θέμα της θανατικής ποινής, για να ανασκευάσει το επιχείρημα ότι «δεν επιτρέπεται η αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής», προσπαθεί να αποδείξει ότι το ρήμα «επιτρέπεται» και η φράση «ανθρώπινη ζωή» έχουν μόνο νομική και όχι ηθική σημασία. Το συμπέρασμά του είναι ότι η προσπάθBullyingεια του κράτους να διαφυλάξει την έννομη τάξη δίνει στο κράτος το δικαίωμα να την αφαιρέσει.
Και στα δύο μέρη του επιχειρήματος, ο συγγραφέας υπερτονίζει τη νομική πλευρά του προβλήματος και υποβαθμίζει την ηθική του διάσταση. Ενώ το επιχείρημα (και στα δύο μέρη του) είναι έγκυρο, δύσκολα θα αποδεχτεί κανείς την αλήθεια όλων των προκειμένων του: Αν η ζωή κάθε ανθρώπου αντιμετωπιστεί μόνο ως «έννομο αγαθό», σημαίνει πως το κράτος μετατρέπεται σε απόλυτο ρυθμιστή της πορείας της.
Αφού λοιπόν το επιχείρημα είναι έγκυρο, αλλά μία ή περισσότερες προκείμενες δεν είναι αληθείς, συμπεραίνουμε ότι δεν είναι ορθό.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου