Κυριακή 6 Απριλίου 2014

1. Η μόδα παρενοχλεί τη σεξουαλικότητα - 2. Ο ρόλος της μόδας στην ψυχολογική διαμόρφωση του ατόμου


 
ΚΕΙΜΕΝΑ

1. Η μόδα παρενοχλεί τη σεξουαλικότητα
  Το µίνι και το τζιν, νοµίζω, είναι η σηµαντικότερη και η σταθερότερη παρέµβαση στη µόδα τις τελευταίες πέντε ή έξι δεκαετίες, εκφράζοντας διαφορετικές τάσεις και ακολουθώντας ή παρακολουθώντας ουσιώδεις αλλαγές στη ζωή, στα ήθη και στο σώµα.
Κάθε νεότερη γενιά, τα τελευταία εξήντα χρόνια, ήταν δυνατότερη και ωραιότερη από την προηγούµενη, µέχρι που εµφανίστηκε η…παχυσαρκία από κορεσµό ευηµερίας. Είναι όπως τα απορρίµµατα που η ποσότητα τους είναι ακριβώς ανάλογη µε το βαθµό ανάπτυξης και ευηµερίας.
  Παρά τα όσα λέγονται για τη συµπεριφορά κάθε νεότερης γενιάς, πρέπει µάλλον να θεωρηθεί βέβαιο ότι διατηρείται η τάση προς την απλότητα και τη γνησιότητα, προς την απροκάλυπτη έκφραση των ενστίκτων και των συναισθηµάτων, έστω και αν αυτήν την τάση τη συναντάµε συχνά σε συµπεριφορές παράλογες όπως π.χ. η συνεχώς ευρύτερη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Έτσι, οι χίπις στη δεκαετία του ’60 και εν µέρει στη δεκαετία του ’70 πέταξαν από το πρόσωπό τους την ψιµυθίωση (το µακιγιάζ), άφησαν τα µαλλιά να µεγαλώσουν ελεύθερα, κατάργησαν το στηθόδεσµο στις γυναίκες, έφεραν τον φαρδύ και ποδήρη1 χιτώνα και, κυρίως, το τζιν.
  Χρονικά είχε προηγηθεί κατά τι το µίνι, αν και τις καταβολές του τις ανιχνεύουµε, έστω δειλά και συγκρατηµένα, στη δεκαετία του ’20. Το µίνι ελευθέρωσε τα γυναικεία πόδια, αρχέγονη εστία και πηγή πρόκλησης και σεξουαλικότητας, και έκανε το βάδισµα της γυναίκας ελεύθερο και δυνατό, γεµάτο αυτοπεποίθηση και σιγουριά στο νέο ρόλο που αναλάµβανε.
  Πιστεύω ότι πίσω από αυτές τις µεγάλες παρεµβάσεις στη µόδα και γενικότερα στην εµφάνιση και στις κινήσεις του σώµατος, υπάρχει η καταπιεσµένη επί αιώνες, σε γυναίκες και άντρες, σεξουαλικότητα, που ήθελε µε κάθε τρόπο να απελευθερωθεί
από τον «καθωσπρεπισµό», την ηθικολογία και την συµβατικότητα, να κατακτήσει τα δικαιώµατά της. Η τάση αυτή είναι γενικότερη, δεν περιορίζεται στη µόδα˙ είναι πολύ πιο δυνατή απ’ ότι φαίνεται και κλονίζει ήθη, συνήθειες και προκαταλήψεις αιώνων. Η σεξουαλικότητα από αµάρτηµα γίνεται αρετή και, σταθερά και µε πείσµα,
αναζητάει την αποδέσµευσή της ακόµα και από το γάµο και απ’ όλη την κοινωνική συµβατικότητα που τη συνοδεύει, έστω κι αν η τάση αυτή εκφράζεται µέσα από οικογενειακά δράµατα και συναισθηµατικές τρικυµίες.
  Η επανάσταση ήταν πολύ μεγάλη και επικίνδυνη για να μην συναντήσει, τόσο την κρυφή και ύπουλη όσο και τη φανερή και οργισμένη, τη βίαιη αντίδραση.
  Στην Ελλάδα, ξαφνικά, όλες οι γυναίκες, πάσης ηλικίας και χρώµατος, έγιναν ξανθές του απώτατου Βορρά, παρόλα τα όσα λέγονται για τις ξανθιές. Η «ξανθιά» δεν έχει να παρουσιάσει τίποτα το νέο, το αποκαλυπτικό ή το προκλητικό. Αντίθετα, είναι η επιστροφή στο κοινότοπο, στο ψεύτικο και στην υποκρισία. Εξαφανίστηκε η ποικιλία των φυσικών χρωµάτων και επιβλήθηκε η οµοιοµορφία, που µέσα της εξαφανίζεται η προσωπικότητα της γυναίκας.
  Η πασαρέλα και το µανεκέν είναι η άλλη ύπουλη αντίδραση του νέου (και αρκετά παλαιού) συντηρητισµού. Έχει µεταβάλει την ενδυµασία σε αποκαλυπτικό θέαµα και το σώµα σε αντικείµενο. Τα ρούχα που εµφανίζονται δεν είναι για να φορεθούν. Μας τα δείχνουν για να τα δούµε ή να δούµε το «φτιαγµένο» σώµα µέσα από αυτά και όχι για να τα φορέσουµε.
  Λυσσαλέα επανήλθε και η ψιµυθίωση, το µακιγιάζ, που στηρίζει µια τεράστια βιοµηχανία προϊόντων. Τείνει να εξαφανίσει από το γυναικείο πρόσωπο την φυσική έκφραση και ειλικρίνεια, να συντρίψει την ιδιαιτερότητα και να το κάνει οµοιόµορφο. Ασφαλώς θα έχετε παρατηρήσει πόσο όµοιες, κοινές και τετριµµένες γίνονται καθηµερινά οι «κούκλες» της τηλεόρασής µας.
  Υπάρχουν και πιο βίαιες αντιδράσεις. Ο θρησκευτικός φονταµενταλισµός2 π.χ. προσπαθεί να µας επαναφέρει στην ηθικολογούσα3 υποκρισία, να καταπιέσει τη σεξουαλικότητα στο οµοιόµορφο ένδυµα και στη «σεµνή» εµφάνιση· θυµηθείτε τις δικές µας «θεούσες» που θα έλεγε κανείς ότι βγήκαν από…βιοµηχανική πρέσα. Υπάρχουν άπειρες ακόµα αντιδράσεις του νεοσυντηρητισµού, ύπουλες όταν ανακατεύουν την αλήθεια µε το ψέµα, βίαιες και απροκάλυπτες, όταν εκδηλώνονται ως επέµβαση στην ενδυµασία, στην εµφάνιση και στη συµπεριφορά.
(Κείµενο του Αντώνη Καρκαγιάννη,
δηµοσιευµένο στην Καθηµερινή, ελαφρά διασκευασµένο)

2. Ο ρόλος της μόδας στην ψυχολογική διαμόρφωση του ατόμου
(Απόσπασμα από το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Le Monde». Το άρθρο προέκυψε και οφείλεται στην ιστορική αναφορά του Ανατόλ Φρανς σχετικά με τη μόδα και είναι αποτέλεσμα μικροσκοπικής μελέτης ενός και μόνο τεύχους της «VOGUE», 1984. Η «Βιβλιοθήκη-Καταφύγιο θηραμάτων» το καταχωρεί με την πρέπουσα τιμή.)
 
 Λίγο καιρό πριν από τον θάνατό του ο Ανατόλ Φρανς είχε πει: «Αν ήταν δυνατόν -εκατό χρόνια μετά το θάνατο μου- να διαλέξω ένα βιβλίο, θα προτιμούσα να διάλεγα ένα περιοδικό μόδας- για να δω πώς ντύνονται οι γυναίκες. Γιατί αυτό ακριβώς το ντύσιμο των γυναικών θα μου πει περισσότερα πράγματα για την κοινωνία από όσα θα μου έλεγαν όλοι οι φιλόσοφοι και θεολόγοι».
  Αυτό βέβαια μπορεί να μας φανεί εκκεντρικό, αλλά ο Ανατόλ Φρανς είχε δίκιο, γιατί στην έννοια ΚΟΣΤΟΥΜΙ υπονοείται ένα σύνολο που εμπεριέχει όχι μόνο το ρούχο, το χρώμα του, το STYLE (στιλ) του, αλλά και τα GESTES (χειρονομίες), το ύφος, τις εκφράσεις, τις συμπεριφορές και την ALLURE (σαγήνη) που το συνοδεύουν.
  Το ΚΟΣΤΟΥΜΙ λοιπόν είναι η αισθητική πανοπλία μέσα από την οποία συντηρούνται και εξαπολύονται όλοι οι ηθικοί, κοινωνικοί, ιδεολογικοί κανόνες και προτάσεις. Το κοστούμι είναι το τοτεμικό4 σύμβολο στο οποίο υπάρχει μια υπονοούμενη αναφορά στους θεσμούς, στα ήθη, στα πάθη, στις δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, στις φαντασιώσεις και ενοράσεις, στις κατακτήσεις και πεποιθήσεις, στα αποφθέγματα, στις ιδιαιτερότητες, στην ηθική φύση, στην οικονομική δομή, στην πολιτική φυσιογνωμία ενός προσώπου, ενός λαού μιας χώρας, του κόσμου όλου, μιας ιστορικής στιγμής.
(Απόσπασμα από κείμενο της Ντένης Βαχλιώτη, δημοσιευμένο στην Ελευθεροτυπία)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
Α1. Ποιες είναι οι δύο διαφορετικές στάσεις / συμπεριφορές, σχετικές με την ενδυμασία, που επισημαίνει ο συγγραφέας του πρώτου κειμένου; Με ποιο τρόπο γίνεται η μετάβαση από την παρουσίαση της μίας τάσης στην άλλη;
Μονάδες 10
Α2. Στην τέταρτη παράγραφο του δεύτερου κειµένου («Το «ΚΟΥΣΤΟΥΜΙ» λοιπόν…µιας ιστορικής στιγµής») δίνεται µία ερµηνεία για τη λειτουργία που έχει το «ΚΟΣΤΟΥΜΙ» στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής. Ποια είναι η ερµηνεία αυτή και µε ποια παραδείγµατα της τρίτηςΧρονικά είχε προηγηθεί…ρόλο που αναλάµβανε») και της όγδοης παραγράφου («Λυσσαλέα επανήλθε…της τηλεόρασής µας») του πρώτου κειµένου επαληθεύεται;
Μονάδες 5
Α3. «Η πασαρέλα και το µανεκέν […] έχουν µεταβάλει την ενδυµασία σε αποκαλυπτικό θέαµα και το σώµα σε αντικείµενο». Να αναπτύξετε την παραπάνω φράση σε µία παράγραφο (60-80 λέξεις).
Μονάδες 5
Β1. α) «η τάση αυτή εκφράζεται µέσα από οικογενειακά δράµατα και συναισθηµατικές τρικυµίες»: Να µεταφέρετε το παραπάνω απόσπασµα από την παθητική στην ενεργητική σύνταξη και να εξηγήσετε, γιατί ο συντάκτης προτίµησε την παθητική στο συγκεκριµένο απόσπασµα.
Μονάδες 3
β) «Η «ξανθιά» δεν έχει να παρουσιάσει τίποτα το νέο, το αποκαλυπτικό ή το προκλητικό»: Να µεταφέρετε το παραπάνω απόσπασµα από την ενεργητική στην παθητική σύνταξη και να εξηγήσετε γιατί ο συντάκτης προτίµησε την ενεργητική στο συγκεκριµένο απόσπασµα.
Μονάδες 3
Β2. Το πρώτο κείµενο πραγµατεύεται το θέµα της µόδας. Να εντοπίσετε έξι λέξεις µέσα σε αυτό που αναφέρονται στο συγκεκριµένο θέµα και αποτελούν ειδικό λεξιλόγιο.
Μονάδες 6
Β3. Με τις λέξεις τρικυµία και πηγή να γράψετε τέσσερις προτάσεις, στις οποίες να χρησιµοποιήσετε τις παραπάνω λέξεις, µια φορά µε την µεταφορική και µια µε την κυριολεκτική τους σηµασία.
Μονάδες 8
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Σε µία επιστολή, η οποία θα απευθύνεται στο διευθυντή της εφηµερίδας που δηµοσίευσε το πρώτο κείµενο, να προσδιορίσετε τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις της µόδας στη ζωή των ανθρώπων και να προτείνετε τη στάση που πρέπει κατά τη γνώµη σας να τηρεί ένας νέος άνθρωπος απέναντι στις επιταγές της (400 -500 λέξεις).
Μονάδες 60
1 Ποδήρη: μέχρι την άκρη των ποδιών
2 Φονταµενταλισµός: φανατισµός.
3 Ηθικολογούσα: που αναφέρεται στην ηθική επιφανειακά.
4 Τοτεμικό: που δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση, αποτελεί απόλυτη αρχή.

ΠΗΓΗ: ΟΕΦΕ 2012

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

Ι.Ε.Π.: Οι νέοι φάκελοι υλικού για Αρχαία Ελληνικά, Λογοτεχνία και Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου