ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: Η σημασία του επαγγέλματος και της επιλογής του

   Κύριο γνώρισμα του επαγγέλματος και ειδοποιός διαφορά του από κάθε άλλη απασχόληση είναι ασφαλώς ο βιοπορισμός‑από το επάγγελμα που θα ασκήσει κανείς περιμένει να ζήσει, να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες του και να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του. Εκτός αυτού όμως, όταν κάποιος αναλαμβάνει την άσκηση ενός επαγγέλματος έχει ή τουλάχιστον πρέπει να έχει τη συνείδηση άτι έχει επωμιστεί κάποια κοινωνική ευθύνη και ότι, αν δεν ανταποκριθεί σ' αυτήν, θα ζημιώσει όχι μόνα ταν εαυτό του αλλά και το κοινωνικά σύνολο.

   Αυτή η κοινωνική διάσταση του επαγγέλματος δεν αποκλείει την ύπαρξη και ορισμένων άλλων επιδιώξεων εντελώς ατομικών. Είναι θεμιτό να επιδιώκει κανείς την προσωπική ικανοποίηση, την κοινωνική καταξίωση και την πραγμάτωση κάποιων φιλοδοξιών του. Εκείνο όμως που αντιστρατεύεται το βαθύτερο περιεχόμενο της επαγγελματικής απασχόλησης και αναιρεί κάθε θετική προσφορά της στη ζωή του ατόμου και στη γενικότερη κοινωνική κατάσταση είναι η αποκλειστική και χωρίς άρια επιδίωξη από την πλευρά του ατόμου της πραγματοποίησης των υλικών απολαβών και της ικανοποίησης της ματαιοδοξίας του.

   Για πολλούς κριτήριο επιλογής του επαγγέλματος είναι το κοινωνικό γόητρο και οι αμοιβές που θα μπορεί αυτό να τους εξασφαλίσει. Συνειδητά στρέφονται στα προσοδοφόρα επαγγέλματα αδιαφορώντας για τις πραγματικές κλίσεις και τα ενδιαφέροντά τους. Είναι πρόθυμοι να κάνουν οτιδήποτε, φτάνει να ικανοποιεί αυτά την απληστία και τη ματαιοδοξία τους. Πιστεύουν πως μέσα από το επάγγελμα θα αποκτήσουν υπόσταση και κύρος αγνοώντας τη γενική οργή πως δεν είναι το επάγγελμα που δίνει αξία στον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος στα επάγγελμα. Και είναι φυσικά ο τρόπος άσκησης του επαγγέλματος, όταν εκλέγεται αυτό με μοναδικά κριτήριο το στενό ατομικό συμφέρον, να είναι ανάλογης ηθικής ποιότητας με τις σκοπιμότητες που υπηρετούνται: ταπεινά τα ελατήρια, τέτοια και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν. Τα άτομα αυτά, αδίστακτα μετέρχονται κάθε μέσα, θεμιτό και αθέμιτο, προκειμένου να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία τους και να υπηρετήσουν τα στενά υλικό συμφέρον τους.

   Πολύ αργά συνήθως αντιλαμβάνονται, όταν πια έχουν σπαταλήσει τις δυνάμεις τους και «καταστρέφει» τη ζωή τους, ότι η απληστία και η ματαιοδοξία δεν ικανοποιούνται ποτέ. Όσο μάλιστα προσφέρει κανείς «τροφή» σ αυτές, τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι απαιτήσεις τους και μας καταδυναστεύουν. Ούτε το συμφέρον ούτε τη ματαιοδοξία έχουν όρια. Έτσι πιέζεται διαρκώς το άτομο να εντείνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειες, να επινοήσει νέους τρόπους εκμετάλλευσης των άλλων, για να κερδίσει περισσότερα και να αποσπάσει το θαυμασμό και ταν έπαινο των άλλων που τόσο τα χρειάζεται η ματαιοδοξία του. Κάποια στιγμή διαπιστώνουν, αν βέβαια δεν τους έχει τυφλώσει το πάθος, πως, παρά τις «επιτυχίες» που σημείωσαν, παρά τα πλούτη που θησαύρισαν, εσωτερικά είναι άδειοι. 'Όλες οι προσπάθειες που, κατά τη γνώμη τους, θα γέμιζαν τη ζωή τους, είχαν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα: άγχος, εσωτερικό κενό, απομόνωση από τους συνανθρώπους, ένδεια ψυχική και δυστυχία.

   Κι όλα αυτά τα εισπράττει το άτομο, γιατί ασκεί επάγγελμα που δεν το εκφράζει· έχει διαπιστωθεί πως τίποτα δεν κουράζει, δεν απογοητεύει τον άνθρωπο όσο η διάσπαση και η δυσαρμονία ανάμεσα στις ικανότητες, στα αισθήματα και στις ιδέες του από το ένα μέρος, και στο επάγγελμα που ασκεί για βιοπορισμό ή στο ρόλο που παίζει μέσα στον κοινωνικό βίο από το άλλο μέρος. «Ανέκαθεν θεωρήθηκε αρχή αναμφισβήτητη ότι όχι η βαριά, η δύσκολη, η αδιάκοπη, αλλά η εργασία η ασυμβίβαστη με το χαρακτήρα, με τη φιλοτιμία, με τις πραγματικές ικανότητες και επιδιώξεις του ανθρώπου τον φθείρει και τον εξευτελίζει. Για τούτο και επιβάλλεται ως ποινή. Τιμωρείσαι να κάνεις εκείνο που δε σου ταιριάζει. που δεν το ανέχεσαι. Από την ώρα που αναγκάζεσαι να υποστείς αυτή τη δεινή κατάσταση, έχεις χάσει μαζί με την ελευθερία και τη χαρά της ζωής».

   Όταν όμως το επάγγελμα εκφυλίζεται σε ανελεύθερα βιοπορισμό, δε φθείρεται μόνο το άτομα, αλλά υπονομεύεται και το κοινωνικό σύνολο. Επαγγελματίες που λησμονούν τον κοινωνικό ρόλο τους προκαλούν τόσα κακά όσο εκείνοι που εγκαταλείπουν τη θέση τους σε κρίσιμους αγώνες. Η προκοπή του συνόλου απαιτεί από τον καθένα σωστές υπηρεσίες και υψηλή ποιότητα αγαθών. Κι αυτά εξασφαλίζονται από επαγγελματίες υπεύθυνους και ικανούς, που έχουν συνείδηση του κοινωνικού τους ρόλου.

   Η πρόοδος του συνόλου και η ατομική ευτυχία εξαρτώνται ασφαλώς από τον τρόπο με τον οποίο ασκείται το επάγγελμα από όλους. Καθοριστικό ρόλο σ αυτό παίζει η εκλογή του. Ποια κριτήρια θα λάβει υπόψη του ο νέος που βρίσκεται ακόμη στο στάδια της προετοιμασίας και του προβληματισμού; Δεν υπάρχει αμφιβολία πως χωρίς γνώση των κλίσεων αλλά και των ιδιαίτερων ικανοτήτων δεν νοείται σωστή εκλογή επαγγέλματος. 'Έπειτα προβάλλει η απαίτηση για συνειδητοποίηση των σκοπών που θα επιδιωχθούν με την άσκησή του. Και τέτοιοι δεν μπορεί να είναι μόνο ο βιοπορισμός ή η κατάκτηση μιας υψηλής θέσης στην Κοινωνία. Προέχει η προσωπική ικανοποίηση, η χαρά που προσδοκούμε από μια δημιουργική εργασία που μας εκφράζει και δίνει περιεχόμενο στη ζωή μας. Και πάνω από αυτό είναι η εξυπηρέτηση κάποιου γενικότερου κοινωνικού σκοπού, η συνεισφορά στην πρόοδο του συνόλου. Οι ανώτεροι αυτοί στόχοι θα επηρεάσουν αναμφίβολα και τον τρόπο άσκησής του. Η εντιμότητα, η φιλοπονία, η δημιουργικότητα. ο σεβασμός των άλλων χαρακτηρίζουν τον αληθινό επαγγελματία. Κι όταν ασκεί κανείς το επάγγελμα που Θέλει και το ασκεί με αίσθημα ευθύνης, και στο κοινωνικό σύνολο θα προσφέρει αλλά και προσωπική ευτυχία θα γνωρίσει [...].

Γ. Ν. Δαρδιώτrις, Μα μέθοδος προσέγγισης του μαθήματος της Έκθεσης, εκδ. Παρατηρητής, Θεσ/νίκη 1995, αα, 134-136

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.

Β1. Πού έγκειται, σύμφωνα με το συγγραφέα, η διαφορά μεταξύ επαγγέλματος και οποιασδήποτε άλλης απασχόλησης;

Β2. Να αναφέρετε ονομαστικά τα κριτήρια που προτείνονται απ το συγγραφέα ως κατάλληλα για τη σωστή επιλογή επαγγέλματος.

Β3. Σε ποιους λόγους αποδίδει ο συγγραφέας την κακή επιλογή επαγγέλματος και ποιες, κατά τη γνώμη του, επιπτώσεις επιφέρει μια τέτοια επιλογή;

Β4. «Όταν όμως το επάγγελμα εκφυλίζεται σε ανελεύθερο βιοπορισμό. δε φθείρεται μόνο το άτομο, αλλά υπονομεύεται και το κοινωνικό σύνολο». Ποιο νόημα δίνει ο συγγραφέας στον όρο «ανελεύθερος βιοπορισμός»; Βασισμένοι στο κείμενο, να εξηγήσετε το νόημά του.

Β5. «Δεν είναι το επάγγελμα ποια δίνει αξία στον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος στο επάγγελμα». Να αποδείξετε την ορθότητα της άποψης αυτής σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.

Β6. Να αναλύσετε τη δομή της τέταρτης παραγράφου («Πολύ αργά συνήθως... ένδεια ψυχική και δυστυχία») και να εντοπίσετε α) τα δομικά μέρη απ τα οποία αποτελείται και β) τη μέθοδο με την οποία αναπτύσσονται οι ιδέες της.

Β7. αμοιβές, προσοδοφόρα, απληστία, ένδεια, φιλοπονία: Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

Β8. Να σχηματίσετε ονοματικά σύνολα με επίθετα που προσδιορίζουν το ουσιαστικό επάγγελμα και να γράψετε προτάσεις με δύο από αυτά.

Β9 Να γράψετε δύο προτάσεις, χρησιμοποιώντας μία φορά την κυριολεκτική και μία φορά τη μεταφορική σημασία της λέξης κλίση.

Γ. Με ποια κριτήρια πιστεύετε ότι πρέπει να γίνεται η επιλογή επαγγέλματος; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε κείμενο (400-500 λέξεων) που θα αποτελέσει την εισήγησή σας σε μια εκδήλωση που διοργανώνει ο σύλλογος γονέων με θέμα τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων.